Bandera to flaga określająca państwową przynależność. Często bandera różni się zasadniczo od flagi państwa. Bandera określa jednocześnie charakter statku (marynarka handlowa, marynarka wojenna itd.), jej kształt i wygląd muszą być określone w specjalnym rejestrze statków. Uroczyste podniesienie bandery jest związane z przejęciem statku przez armatora i oddaniem do eksploatacji.
Bandera cywilna i handlowa na wodach morskich:
Bandera wojenna Polski:
Bandera pomocniczych jednostek pływających Polskiej Marynarki Wojennej:
Do noszenia polskiej bandery wojennej są uprawnione:
– okręty
– motorówki, kutry i łodzie okrętowe, sztabowe oraz będące w dyspozycji dowódców i szkół Marynarki Wojennej.
– jachty należące do Marynarki Wojennej.
Jednostkom pomocniczym przysługuje bandera pomocniczych jednostek pływających. Krypy transportowe, nurkowe, barki grzewcze, śmieciarki, dźwigi pływające, doki pływające i inne jednostki niemające z zasady własnego napędu, nie mają prawa podnosić żadnej bandery.
Podczas postoju okrętu banderę z zasady podnosi się na drzewcu rufowym – flagsztoku, a podczas ruchu – na gaflu masztu głównego. Na okręcie podwodnym w ruchu na powierzchni banderę podnosi się na drzewcu przy pomoście, a podczas postoju – na drzewcu rufowym. Podczas postoju okrętu w porcie i na kotwicy banderę podnosi się o godzinie 08.00, a spuszcza o zachodzie słońca. W czasie postoju na kotwicy bandera może być podniesiona przed godziną 08.00 i po zachodzie słońca, na czas oddania ukłonu. Do codziennego podniesienia bandery przeprowadza się zbiórkę na pokładzie okrętu. Zbiórki nie zarządza się podczas wykonywania prac okrętowych i alarmowych, przygotowania okrętu do wyjścia na morze i do walki, a także w dni sprzątania generalnego. W tych wypadkach banderę podnosi służba okrętowa, bez udziału całej załogi. Okręty przeniesione do drugiej rezerwy oraz w czasie fumigacji nie podnoszą bandery, nie oddają honorów gwizdkiem oficerskim. W porcie zagranicznym banderę podnosi się równocześnie z podniesieniem bandery na okrętach danego państwa, a jeśli ich brak – o godzinie 08.00 czasu miejscowego.
Okręt w ruchu ma zawsze podniesioną banderę, bez względu na porę doby. Przeniesienie bandery z drzewca rufowego na gafel następuje w momencie zrzucenia ostatniej cumy lub puszczenia kotwicy, a z gafla na drzewce rufowe w momencie założenia oka pierwszej cumy na poler, beczkę lub rzucenia kotwicy. Na komendę dowódcy okrętu : „BANDERĘ PRZENIEŚĆ” wyznaczony marynarz spuszcza (podnosi) banderę podniesioną na drzewcu rufowym, a sygnalista podnosi (spuszcza) banderę na gaflu. Spuszczenie i podniesienie bandery odbywa się jednocześnie. W czasie żałoby banderę podnosi się do połowy drzewca. W takim przypadku banderę podnosi się najpierw na miejsce, a następnie spuszcza się ją do połowy.
Etykieta morska wymaga otoczenia bandery szczególnym szacunkiem. odnosi się też do etykiety żeglarskiej. Żeglarz za każdym razem wchodząc i schodząc z jachtu powinien okazać banderze szacunek salutując. Każde podniesienie i opuszczenie bandery to ceremoniał zwany paradą flagową.
Odbywa się ona zwykle o 8.00 Do podniesienia bandery wyznacza się żeglarza który przygotowuje banderfał. W czasie ceremoniału załoga stoi na baczność i śledzi proces wciągania bandery. Paradę flagową kończy komenda „spocznij”. Z tym samym ceremoniałem odbywa się również opuszczenie bandery o zachodzie słońca.
Paradę flagową stosuje się również w czasie uroczystego otwarcia jak i zamknięcia sezonu, na jachcie przy zaokrętowaniu i wyokrętowaniu kapitana. Bandera jest umocowana na drzewcu – flagsztoku. W żadnym wypadku bandery nie można umieszczać na achtersztagu, gdyż świadczy to o nieznajomości podstaw etykiety morskiej. Banderą pozdrawiają się jachty między sobą, na wodach obcych również statki handlowe. Salutowanie bandera polega na opuszczeniu jej do połowy wysokości i następnie podniesieniu jej do góry jednocześnie z bandera której oddawaliśmy salut.
Znakiem żałoby jest opuszczenie bandery do pół masztu. W czasie żeglugi opuszcza się tak banderę tylko gdy na pokładzie znajduje się osoba zmarła.W porcie opuszcza się banderę gdy żałoba dotknęła załogę jachtu, lub gdy obowiązuje ona ogólnie.
Etykieta żeglarska wymaga, aby jacht podnosił pod prawym salingiem grotmasztu flagę państwa do którego płynie, w którym przebywa lub z którego wraca.
Pod salingiem w porcie może być również podniesiona mała czworokątna flaga niebieska – oznacza ona, że na pokładzie nie ma kapitana, a taka sama biała flaga oznacza, że załoga spożywa posiłek. Grzeczność wymaga, by wówczas nie składać niezapowiedzianych wizyt.
Na podstawie na postawie książki „Żeglarstwo Morskie” Wł. Głowacki W-Wa 1974 Wydawnictwo Sport i Turystyka, rys. Jarosław Gliński, Maciej Roszkowski, Małgorzata Paczkowska, oraz opracowania Pana Marcina Gruszczyka